mayoz evreleri ne demek?

Mayoz Evreleri

Mayoz, eşeyli üreyen canlılarda gamet (üreme hücresi) oluşumunu sağlayan özel bir hücre bölünmesi türüdür. Mayoz, bir diploid hücreden (2n kromozomlu) dört haploid hücre (n kromozomlu) oluşmasını sağlar. Bu süreç iki temel aşamadan oluşur: Mayoz I ve Mayoz II.

Mayoz I

Mayoz I, kromozom sayısının yarıya indirildiği evredir.

• Profaz I: Mayozun en uzun ve karmaşık evresidir. Birkaç alt evreye ayrılır:

  • Leptoten: Kromozomlar iplik şeklinde belirginleşmeye başlar.
  • Zigoten: Homolog kromozomlar sinapsis yaparak yan yana gelir (tetrat oluşumu).
  • Pakiten: Krossing over (parça değişimi) gerçekleşir. Genetik çeşitlilik artar.
  • Diploten: Homolog kromozomlar ayrılmaya başlar, kiyazma noktaları (krossing over'ın gerçekleştiği yerler) görülür.
  • Diakinez: Kromozomlar iyice kısalıp kalınlaşır, çekirdek zarı parçalanır ve iğ iplikleri oluşmaya başlar.

• Metafaz I: Tetratlar hücrenin ekvator düzleminde (metafaz plağı) dizilir. İğ iplikleri homolog kromozom çiftlerinin sentromerlerine bağlanır.

• Anafaz I: Homolog kromozomlar birbirinden ayrılarak zıt kutuplara çekilir. Kardeş kromatitler ayrılmaz.

• Telofaz I: Kromozomlar kutuplara ulaşır, çekirdek zarı yeniden oluşur ve sitokinez ile hücre ikiye bölünür. Oluşan hücreler haploittir (n), ancak her kromozom hala iki kromatitten oluşmaktadır.

Mayoz II

Mayoz II, mitoza benzer bir süreçtir ve kardeş kromatitlerin ayrılmasını sağlar.

• Profaz II: Kromozomlar yeniden yoğunlaşır, çekirdek zarı parçalanır ve iğ iplikleri oluşur.
• Metafaz II: Kromozomlar (her biri iki kromatitli) hücrenin ekvator düzleminde dizilir. İğ iplikleri kardeş kromatitlerin sentromerlerine bağlanır.
• Anafaz II: Kardeş kromatitler birbirinden ayrılarak zıt kutuplara çekilir. Artık her bir kromatit bir kromozom olarak kabul edilir.
• Telofaz II: Kromozomlar kutuplara ulaşır, çekirdek zarı yeniden oluşur ve sitokinez ile her hücre ikiye bölünür. Sonuçta, bir başlangıç hücresinden dört haploid hücre oluşur.

Mayoz, genetik çeşitliliğin sağlanmasında önemli bir rol oynar. Krossing over ve homolog kromozomların rastgele ayrılması gibi süreçler, gametlerde farklı gen kombinasyonlarının oluşmasına yol açar.